Phía sau khoản lãi lần đầu tiên của công ty mẹ Shopee: Tiết kiệm từng cuộn giấy vệ sinh, nhà sáng lập ngậm ngùi 'mơ mộng thế nào cũng được nhưng phải sống đã'

Thế nhưng thời kỳ nhà đầu tư nhắm mắt rót vốn cho các startup hay hãng công nghệ đốt tiền đã qua khi các cổ đông bắt đầu mất kiên nhẫn với những doanh nghiệp chỉ toàn báo lỗ. Vậy là Sea bắt buộc phải thay đổi khi chuyển hướng từ đốt tiền giành thị phần sang tập trung kiếm lợi nhuận, cắt giảm chi tiêu, rút khỏi thị trường Ấn Độ để tiết kiệm ngân sách.

Ngay lập tức môi trường làm việc của Sea bị xáo trộn khi các chuyến bay công tác hạng thương gia bị cắt, thay vào đó chỉ là những chuyến bay thường bất kể là sếp hay nhân viên, bất chấp đối tác quan trọng hay hành trình bao xa.

Chi phí ăn uống khi đi công tác cũng bị cắt giảm xuống còn 30 USD cho dù có tiếp khách quan trọng thế nào, khách sạn cũng bị giới hạn ở 150 USD. Những món ăn vặt ở trụ sở Sea bị cắt bỏ, dòng trà hạng sang TWG để tiếp khách bị thay thế bằng trà Lipton thông thường. Thậm chí đến giấy vệ sinh cũng bị hạn chế để tiết kiệm ngân sách, khiến nhân viên nhiều lúc chẳng có giấy mà dùng.

“Chúng tôi hiện phải quan tâm đến từng xu một. Bạn có thể có một giấc mơ to lớn, một tham vọng hoài bão nhưng trước tiên bạn phải sống sót được cái đã. Những người khởi nghiệp như chúng tôi luôn có lo lắng về việc hết tiền để hoạt động”, nhà sáng lập Forrest Li của Sea thừa nhận.

Khoản lãi đầu tiên

Những động thái gây sốc cho nhân viên của nhà sáng lập Li đã đem lại hiệu quả khi báo cáo kết quả kinh doanh quý I/2023 của hãng có lãi lần đầu tiên trong 14 năm hoạt động, đạt 427 triệu USD. Cổ phiếu của hãng cũng tăng mạnh 22% sau thông tin tích cực trên.

Vào tuần trước, Sea còn tuyên bố sẽ tăng 5% lương cho phần lớn nhân viên để ăn mừng sự kiện này. Hiện tổng mức vốn hóa của Sea đã tăng gấp đôi so với hồi tháng 11/2022.

Câu chuyện của Sea chẳng hề lạ lẫm trong giới khởi nghiệp khi tập đoàn này đã lỗ đến hơn 8 tỷ USD kể từ khi đốt tiền của nhà đầu tư cho thương mại điện tử, phát triển game hay tham gia cả mảng tài chính. Thế nhưng không phải công ty nào cũng may mắn được như Sea.

Một trong những đối thủ của hãng tại khu vực là Grab Holding tại Singapore đã lỗ hơn 300 triệu USD trong quý I vừa qua, còn Goto Group (Gojek) của Indonesia thì lỗ đến 250 triệu USD cùng kỳ.

Trong khi đó, Alibaba Group và Amazon.com Inc thì đang tìm cách mở rộng thêm thị phần tại các thị trường mới nổi như Đông Nam Á, đe dọa đến Sea Ltd.

Bất chấp điều đó, giám đốc Amit Kunal của quỹ đầu tư Growtheum Capital cho biết việc nhà sáng lập Forrest Li nhận ra được vấn đề từ sớm đã cứu Sea Ltd một bàn thua trông thấy, dù các biện pháp này có gây sốc cho nhân viên thế nào đi chăng nữa.

Đánh hơi được nguy hiểm

Theo Bloomberg, nhà sáng lập Li đã “ngửi” được mùi nguy hiểm từ sớm khi ông tổ chức sinh nhật lần thứ 44 cho bản thân vào tháng 11/2021, qua đó quy tụ những lãnh đạo cấp cao của Sea Ltd.

Tại thời điểm đó, tổng mức vốn hóa của Sea đã vượt 200 tỷ USD nhờ đại dịch khiến các dòng game điện tử phát triển bởi Garena hay thương mại điện tử bởi Shopee bùng nổ. Trước đó, Sea là một trong những cổ phiếu doanh nghiệp có tăng trưởng tốt nhất thế giới năm 2020.

Thế nhưng thay vì ăn mừng, nhà sáng lập này lại nhận ra được các dấu hiệu tụt dốc khi Sea dù doanh thu tăng trưởng nhưng khoản lỗ thì ngày một lớn. Ngoài ra, các lệnh giãn cách được nới lỏng khiến một số dòng game chủ đạo của hãng như Free Fire với hơn 150 triệu người chơi hàng ngày dần mất sức hút. Lượng thời gian mọi người giành để chơi game hay mua sắm trực tuyến giảm dần đã khiến ông Li “đánh hơi” được sự nguy hiểm.

Vậy là bữa tiệc sinh nhật đã trở thành nơi các nhà lãnh đạo Sea thảo luận hướng phát triển của công ty cũng như tình hình thị trường sẽ biến đổi ra sao hậu đại dịch.

Đến tháng 2/2022, Ấn Độ cấm game Free Fire cùng nhiều nền tảng Trung Quốc khác. Thị trường bắt đầu quay đầu đúng như những gì nhà sáng lập này lo lắng. Vào tháng 3/2022 khi báo cáo kết quả kinh doanh ra đời với khoản lỗ đều như trước, các nhà đầu tư đã mất kiên nhẫn và bán tháo cổ phiếu của Sea khiến mã này sụt giá đến hơn 45% chỉ trong 5 ngày.

Hàng loạt những tín hiệu trên khiến đội ngũ lãnh đạo Sea nhận ra nguy cơ mà họ dự đoán là chính xác và công ty ngay lập tức liên tục thảo luận hàng tháng để đưa ra những biện pháp gây sốc cho toàn thể nhân viên. Thậm chí tập đoàn phải liên tục tái sửa chữa cơ cấu ngân sách mỗi 2 ngày để cải thiện dòng tiền.

Tiếp đó là đợt sa thải nhân viên hàng loạt, tạm ngưng nâng lương hay thậm chí nợ lương. Cùng thời gian đó, Sea rút khỏi một số thị trường như Ấn Độ, Châu Âu và phần lớn Châu Mỹ Latinh để tiết kiệm ngân sách thay vì đốt tiền mở rộng thị phần như trước.

Tất nhiên, những biện pháp quyết liệt của Sea đã đem lại vô số lời chỉ trích, bao gồm trường hợp một kỹ sư công nghệ vào tháng 8/2022 đăng bài tố cáo Shopee đuổi việc ông ấy khi vừa mới bước xuống sân bay Singapore cùng vợ và cún cưng của mình. Trước cơn bão dư luận, Shopee đã phải xin lỗi và bồi thường tổn thất cho vị cựu nhân viên này.

Ngủ ngon

Nguồn tin của Bloomberg cho biết trong thời điểm khó khăn đó, các nhóm trưởng thậm chí phải tự bỏ tiền túi ra để tổ chức hoạt động hay khen thưởng nhân viên để giữ vững tinh thần cho tập thể. Mặc dù vậy vào tháng 9/2022, nhà sáng lập Li vẫn cho biết Sea sẽ không thưởng cho bất kỳ lãnh đạo nào cho đến khi công ty có thể “tự sống sót”.

“Chúng ta cần phải thấy rằng đây không phải một cơn bão đến nhanh rồi qua nhanh mà là một trạng thái mới trong dài hạn. Khi các nhà đầu tư rút vốn sang tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn thì chúng ta sẽ không thể dễ dàng gọi vốn từ thị trường được như trước nữa”, nhà sáng lập Li nói thẳng.

Đã có thời điểm Sea tự hào là một trong những công ty nổi tiếng của Singapore cạnh tranh được với các tập đoàn lớn ở Thung lũng Silicon về đối xử với nhân viên, cung cấp hàng loạt phúc lợi “trên trời”. Thế nhưng mọi thứ đã là quá khứ khi hãng giờ đây phải tiết kiệm ngân sách để cạnh tranh với những đối thủ cũ lẫn người chơi mới trong khu vực.

Tình hình tại Sea tồi tệ đến mức mọi người phải thốt lên đây là khoảng thời gian “bĩ cực” nhất cho các nhân viên và điều đáng buồn là công ty sẽ tiếp tục thắt chặt ngân sách như vậy trong thời gian dài.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục thắt chặt ngân sách không phải chỉ bởi tiết kiệm chi phí mà còn để có thể vận hành công ty hiệu quả hơn. Trạng thái này sẽ còn kéo dài trong tương lai”, nhà sáng lập Li khẳng định.

Tuy nhiên những chuyển biến tích cực từ kết quả kinh doanh và giá cổ phiếu đã khiến nhà sáng lập này phần nào nhẹ nhõm.

“Những con số cho thấy số phận của Sea hiện đã nằm lại trong tay chúng tôi. Giờ đây mọi người đã có thể ngủ ngon được phần nào”, nhà sáng lập Li cười nói.

*Nguồn: Bloomberg