GS,TS danh dự Nguyễn Đình Thắng: An ninh tài chính số là nền móng của trung tâm tài sản số
Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi số và thúc đẩy hình thành các trung tâm tài sản số, GS,TS danh dự Nguyễn Đình Thắng cho rằng, trước sự gia tăng các nguy cơ từ tội phạm công nghệ cao, việc xây dựng một “lá chắn” an ninh tài chính vững chắc trở thành yêu cầu cấp thiết để bảo đảm phát triển an toàn, bền vững.
“Hệ thống tài chính - ngân hàng có thể ví như hệ tuần hoàn máu của nền kinh tế. Chỉ cần bị tắc nghẽn hoặc gián đoạn, toàn bộ nền kinh tế sẽ suy yếu”, ông Thắng nhận định. Chính vì vậy, lĩnh vực này luôn là mục tiêu tấn công hàng đầu của các đối tượng tội phạm công nghệ cao, đặc biệt là các hệ thống thanh toán - nơi tập trung dòng tiền và dữ liệu có giá trị lớn.
Khi các hệ thống, đặc biệt là hệ thống thanh toán, bị tấn công có thể gây ra thiệt hại lớn, làm gián đoạn các giao dịch tài chính.
Ông Nguyễn Đình Thắng nhìn nhận Việt Nam đang bước vào giai đoạn then chốt của quá trình số hóa nền kinh tế. Thực hiện định hướng của Thủ tướng Chính phủ, các trung tâm tài sản số và trung tâm tài chính tại TP. Hồ Chí Minh và TP. Đà Nẵng đang được đẩy nhanh để đi vào hoạt động, trong đó lĩnh vực ngân hàng - tài chính giữ vai trò cốt lõi.
Trong bối cảnh đó, yêu cầu bảo đảm an ninh tài chính quốc gia trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Tài chính không chỉ là nền tảng vận hành của nền kinh tế, mà còn là “huyết mạch” liên quan trực tiếp đến ổn định xã hội, niềm tin thị trường và chủ quyền quốc gia trong kỷ nguyên số.
Theo GS,TS danh dự Nguyễn Đình Thắng, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, chỉ khi an ninh tài chính được bảo vệ vững chắc, quá trình số hóa nền kinh tế mới có thể diễn ra an toàn, bền vững và tạo nền tảng cho Việt Nam bước vào kỷ nguyên kinh tế số một cách chủ động.
Theo ông Thắng, chúng ta đang sống trong giai đoạn bùng nổ của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và Blockchain. Những công nghệ này mở ra cơ hội phát triển nhanh chưa từng có, song đồng thời cũng kéo theo những rủi ro khổng lồ nếu không được kiểm soát hiệu quả. Không gian số đang trở thành “địa bàn” hoạt động của tội phạm công nghệ cao và hacker, đặc biệt nhắm vào các hệ thống trọng yếu.
Ông Thắng cho rằng lĩnh vực tài chính hiện đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó đáng lo ngại nhất là sự gia tăng về mức độ tinh vi của tội phạm công nghệ cao. Việc ứng dụng AI và Blockchain mang lại lợi ích đáng kể trong thúc đẩy số hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ, nhưng đồng thời cũng tạo điều kiện cho các hành vi giả mạo, tấn công mạng và lừa đảo phát triển mạnh.
Tài chính là nơi tập trung dòng tiền, dữ liệu và các giao dịch có giá trị cao, vì vậy luôn là mục tiêu tấn công hàng đầu. Từ góc độ của người làm công nghệ và tư vấn, ông Nguyễn Đình Thắng cho rằng, an ninh mạng trong lĩnh vực tài chính hiện là ưu tiên quan trọng và cấp thiết nhất.
Từ thực tế đó, ông Thắng đề xuất một số nhóm giải pháp trọng tâm nhằm tăng cường an ninh tài chính quốc gia, cụ thể:
Thứ nhất, xây dựng và liên tục hoàn thiện khung pháp lý làm nền tảng. Việc thiết lập một khung pháp lý vững chắc được xem là bước đi tiên phong và là nền móng cho mọi hoạt động. Dù đã có các quy định về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, an toàn dữ liệu và thanh toán ngân hàng, hệ thống pháp luật vẫn cần được cập nhật thường xuyên để thích ứng với bối cảnh công nghệ ngày càng phức tạp;
Thứ hai, cần cụ thể hóa các quy định về tài sản số và tài sản mã hóa. Hiện nay, các quy định liên quan mới chủ yếu dừng ở cấp nghị định, thiếu hướng dẫn chi tiết, gây lúng túng cho người dân và các chủ thể tham gia thị trường về phương thức vận hành, tiêu chuẩn niêm yết và quy trình giao dịch;
Thứ ba, hoàn thiện quy định về an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Các quy định này cần được nâng cấp, hướng dẫn cụ thể và kết nối chặt chẽ với công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố, nhằm hình thành một hàng rào bảo vệ đa lớp cho hệ thống tài chính;
Thứ tư, xác định rõ trách nhiệm và gắn với người đứng đầu. Dù sự cố an ninh có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân, trách nhiệm cần được phân định cụ thể cho từng tổ chức và bộ phận chuyên trách. Đặc biệt, cần thiết lập cơ chế gắn trách nhiệm cá nhân đối với người đứng đầu nếu để xảy ra mất an ninh mạng. Quy định này cần áp dụng đồng bộ cho ngân hàng, tổ chức tín dụng, công ty Fintech, trung gian thanh toán, sàn thương mại điện tử và các sàn giao dịch tài sản số trong tương lai;
Thứ năm, thắt chặt chế tài và tăng cường truy cứu trách nhiệm hình sự nhằm nâng cao tính răn đe, nhất là đối với các hành vi tấn công hệ thống, phá hoại hạ tầng ngân hàng hoặc đánh cắp dữ liệu trái phép.
Theo ông Thắng, để phòng ngừa rủi ro an ninh mạng, bước đi tiên quyết là đầu tư mạnh mẽ cho công nghệ bảo mật. Song song đó, việc thiết lập và vận hành Trung tâm Giám sát An ninh Tài chính cấp quốc gia là hết sức cần thiết, đóng vai trò điều phối và ứng cứu kịp thời khi xảy ra sự cố.
Ông cũng nhấn mạnh yêu cầu xây dựng khung pháp lý và cơ chế quản lý tài sản số, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong giám sát, coi xác thực danh tính khách hàng (eKYC) là yếu tố then chốt để ngăn chặn lừa đảo; đồng thời thường xuyên nâng cấp hạ tầng thanh toán, chuyển mạch và bù trừ.
Bên cạnh đó, phối hợp liên ngành và hợp tác quốc tế cần được đẩy mạnh thông qua cơ chế chia sẻ thông tin liên tục giữa NHNN, cơ quan an ninh mạng, nhà mạng và các cơ quan quản lý. Yếu tố con người và văn hóa an ninh được ông Thắng đánh giá là giải pháp quan trọng nhất trong dài hạn.
Theo ông Nguyễn Đình Thắng, chỉ khi an ninh tài chính được bảo vệ vững chắc, quá trình số hóa nền kinh tế mới có thể diễn ra an toàn, bền vững và tạo nền tảng cho Việt Nam bước vào kỷ nguyên kinh tế số một cách chủ động.
