Kinh tế Việt Nam 2021-2025: Từ chống chịu đến bứt phá, tạo đà tăng trưởng 2 con số

Khả năng chống chịu: Từ cú sốc đến nền tảng vững chắc

Nhìn lại giai đoạn 2021-2025, nền kinh tế Việt Nam đã phải đối mặt với những thách thức chưa từng có: đại dịch COVID-19, thiên tai, biến động địa chính trị, khủng hoảng chuỗi cung ứng toàn cầu. Tại tọa đàm, các chuyên gia đều thống nhất rằng sức chống chịu của kinh tế Việt Nam là điểm nhấn quan trọng.

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội nhận định rằng, năng lực nội tại của nền kinh tế đã cải thiện rất mạnh mẽ trong giai đoạn 2021-2025 so với giai đoạn trước đây, thể hiện ở tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn này là 6,3%, cao hơn giai đoạn trước đó, mặc dù đây là một giai đoạn rất khó khăn và thách thức hơn so với nhiều năm trước. Quy mô nền kinh tế từ đầu năm đến nay, tăng từ 364 tỷ USD lên khoảng 510 tỷ USD. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu và thặng dư thương mại cũng cải thiện rõ rệt so với các giai đoạn trước. Dự trữ ngoại hối, xuất nhập khẩu hàng hóa..., một số chỉ tiêu kinh tế vĩ mô cơ bản được kiểm soát.

Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội cũng nhấn mạnh rằng, Việt Nam đã vượt qua các cú sốc lớn từ đại dịch đến chính sách thuế quan quốc tế bằng phản ứng nhanh, linh hoạt và hiệu quả.

Từ góc nhìn quốc tế, bà Ramla Khalidi, Trưởng Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam đánh giá: “Việt Nam đã có thể biến một số cuộc khủng hoảng và thách thức thành cơ hội cho chính mình”, khi tăng trưởng kinh tế đạt hơn 7% trong giai đoạn này; Chỉ số Phát triển Con người (HDI) cao và đang tiếp tục được cải thiện.

Trưởng Đại diện thường trú UNDP nhấn mạnh, điều ấn tượng hơn cả nằm ở sự lãnh đạo mạnh mẽ và tầm nhìn chiến lược, giúp Việt Nam triển khai hiệu quả các chính sách phát triển kinh tế. Việt Nam đã có thể vượt qua nhiều thách thức, từ đại dịch đến rủi ro liên quan tới các cuộc khủng hoảng và thích ứng với khủng hoảng khí hậu - một vấn đề lớn mà đất nước đang đối mặt để vươn lên với tinh thần kiên cường và sức mạnh.

GS, TS. Vũ Minh Khương, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu - Singapore cho rằng, vai trò lãnh đạo và điều hành của Chính phủ trong giai đoạn này được thể hiện qua “3 chữ Q: Quả cảm - Quyết liệt - Quên mình”, cho thấy Việt Nam có đội ngũ lãnh đạo quyết liệt, xứng tầm với sự phát triển của dân tộc trong giai đoạn này.

TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đánh giá, nhiệm kỳ 2021-2025 là một nhiệm kỳ hết sức đặc biệt, trong đó, điểm ngoạn mục nhất chính là phát triển kinh tế gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội. Đây là một trong hai yếu tố có tính chất thúc đẩy lẫn nhau để phát triển.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội dẫn số liệu: tỉ lệ hộ nghèo đã giảm từ 4,4% năm 2021 xuống 1,9% năm 2024 và dự kiến đạt gần 1% vào năm 2025; độ bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân đạt 95%; chỉ số HDI đã tăng 18 lần theo báo cáo của UNDP.

Nhận định Việt Nam không chỉ chống chịu trước cú sốc, mà còn thiết lập nền tảng cho một bước phát triển mới, bứt phá từ nội lực và sự thích ứng nhanh với biến động, tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo, thách thức vẫn còn phía trước, nếu không tiếp tục củng cố thì khả năng bứt phá có thể bị ảnh hưởng.

Bứt phá và giải pháp thời gian tới: Từ cơ hội đến hành động

Nhìn nhận về khả năng bứt phá của nền kinh tế Việt Nam, bà Ramla Khalidi nhấn mạnh rằng, động lực đưa Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên tăng trưởng bền vững mới chính là thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh, phát triển năng lượng sạch

Cùng với đó, đại diện UNDP cho rằng, tiếp tục đầu tư vào vốn con người, đặt con người ở trung tâm và giải quyết mọi bất bình đẳng còn tồn tại, để mọi người đều có thể hưởng lợi từ sự phát triển của đất nước. Đồng thời, duy trì trọng tâm vào cải cách thể chế và hành chính, tăng cường phối hợp giữa các bộ ngành, giữa khu vực công và tư, giữa chính phủ, xã hội dân sự và các đối tác phát triển - để xây dựng các liên minh hỗ trợ cho khát vọng của Việt Nam.

“Tôi tin rằng Việt Nam đã làm rất tốt trong việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) và hiện nay đang ở vị thế thuận lợi để tiếp tục tiến bước, hướng tới hoàn thành toàn bộ các mục tiêu này", bà Ramla Khalidi khẳng định.

Từ niềm tin đó, để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số, Trưởng Đại diện thường trú UNDP khuyến nghị 4 giải pháp:

Thứ nhất, nâng cao năng suất lao động là yếu tố then chốt.

Thứ hai, tăng giá trị gia tăng của xuất khẩu, bảo đảm rằng Việt Nam có thể tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu với sản phẩm công nghiệp có giá trị cao hơn.

Thứ ba, cần chú trọng đến chất lượng của dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) — không chỉ thu hút FDI, mà phải đảm bảo rằng FDI mang lại giá trị lan tỏa, hỗ trợ phát triển thị trường nội địa và doanh nghiệp trong nước.

Thứ tư, chuẩn bị lực lượng lao động Việt Nam sẵn sàng cho các quá trình chuyển đổi - đặc biệt là chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi số. Cần bảo đảm rằng những người có thể mất việc trong quá trình này được đào tạo lại, có kỹ năng mới để tham gia vào các ngành nghề mới nổi.

Nhấn mạnh tăng trưởng hai con số chính là mục tiêu đầy khát vọng của Đảng và Nhà nước ta, TS. Bùi Sỹ Lợi cho rằng: "nó chỉ bền vững khi được nâng đỡ bởi một nền tảng xã hội vững chắc. Đó là ý Đảng lòng dân". Do vậy, ông kiến nghị vấn đề cốt lõi là gắn tăng trưởng nhanh với phát triển bao trùm và phải lấy con người làm trung tâm, bảo đảm được tiến bộ và công bằng xã hội trong từng chính sách.

Đối với Chính phủ, TS. Bùi Sỹ Lợi bày tỏ mong muốn Chính phủ tiếp tục chuyển tư duy từ quản lý sang kiến tạo và phát triển. Đây chính là một trong những chỉ đạo nổi bật nhất của Chính phủ trong nhiệm kỳ 2021-2025. Đối với Thủ tướng, ông kỳ vọng và mong Thủ tướng tiếp tục chỉ đạo theo hướng nổi bật nhất của nhiệm kỳ vừa qua, đó chính là "làm hết mình chứ không phải hết giờ, làm vì dân chứ không phải vì mình".

"Tư tưởng chỉ đạo của Thủ tướng lâu nay như thế, chúng ta tiếp tục mục tiêu này thì sẽ khơi dậy được sức mạnh của dân tộc và khả năng chúng ta đạt được mục tiêu hai con số là khả thi", TS. Bùi Sỹ Lợi khẳng định.