Bước ngoặt thị trường chứng khoán 2026: Lãi suất tăng và kỳ vọng nâng hạng đặt thị trường trước hai đầu kéo đối nghịch

Phóng viên: Nhìn tổng thể năm 2025, thị trường không thiếu những tín hiệu tích cực về thanh khoản, tuy nhiên những ngày cuối năm đang khép lại với trạng thái khá giằng co. Theo ông, đâu là đặc điểm cốt lõi nhất của thị trường năm nay nếu nhìn từ góc độ dòng tiền và hành vi nhà đầu tư?

TS. Hồ Sỹ Hòa: Nếu chỉ nhìn vào điểm số, năm 2025 có thể được xem là một năm phục hồi. Tuy nhiên, điểm đáng chú ý hơn là sự trở lại khá rõ nét của dòng tiền. Giá trị giao dịch bình quân toàn thị trường đạt khoảng 27 nghìn tỷ đồng mỗi phiên, tăng hơn 40% so với năm 2024 và có những thời điểm thanh khoản bùng nổ lên tới 70–80 nghìn tỷ đồng.

Năm 2025 có thể chia làm ba pha. Pha thứ nhất, VN-Index tăng nhẹ trước giai đoạn áp thuế quan, pha thứ hai là pha tăng mạnh sau giai đoạn thuế quan đầu tháng 4 đến tháng 9, sau đó pha thứ ba chứng kiến sự phân hóa mạnh giữa các nhóm ngành và cổ phiếu. Cùng với sự gia tăng giá trị giao dịch, điều này cho thấy sự quan tâm của nhà đầu tư đã trở lại, nhưng trong một trạng thái đầy thận trọng.

Thị trường phục hồi không đồng đều, dòng tiền tập trung mạnh vào một số nhóm ngành và cổ phiếu nhất định, trong khi nhiều nhóm khác vẫn vận động chậm. Đây không phải là một chu kỳ tăng trưởng dễ dàng, mà là giai đoạn thị trường vừa đi lên vừa sàng lọc rất mạnh.

Phóng viên: Theo ông, đâu là những yếu tố vĩ mô chi phối mạnh nhất diễn biến thị trường trong năm 2025 và khiến mức độ phân hóa ngày càng rõ nét?

TS. Hồ Sỹ Hòa: Năm 2025 chịu tác động đồng thời của nhiều yếu tố vĩ mô, trong đó nổi bật nhất là tỷ giá và lãi suất. Bắt đầu từ giai đoạn áp thuế quan khoảng tháng 4/2025, chỉ số sức mạnh đồng USD (DXY) có xu hướng giảm, tuy nhiên tỷ giá USD/VND liên tục tăng. Đáng chú ý, tỷ giá trên thị trường tự do có thời điểm mất giá tới khoảng 7% so với đầu năm.

Diễn biến này chủ yếu do một số nguyên nhân: chênh lệch lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới; cung – cầu ngoại tệ kém dồi dào dù Việt Nam vẫn ghi nhận thặng dư thương mại; dòng chuyển lợi nhuận về nước của khối doanh nghiệp FDI tăng; cùng với xu hướng găm giữ USD ở nước ngoài do mặt bằng lãi suất USD duy trì ở mức hấp dẫn.

Những yếu tố này khiến thị trường ngoại hối căng thẳng hơn, qua đó tác động tiêu cực tới tâm lý và khiến dòng vốn ngoại có xu hướng thận trọng hơn, dù Việt Nam vẫn giữ được sức hấp dẫn dài hạn, tăng trưởng kinh tế tích cực thuộc top trong khu vực và thế giới, lạm phát được kiểm soát.

Sau giai đoạn căng thẳng về tỷ giá, đến gần cuối năm 2025, áp lực thanh khoản diễn ra, tác động lên lãi suất toàn hệ thống. Lãi suất liên ngân hàng (kỳ hạn 1 tuần) duy trì quanh mức cao 7,5%, nguyên nhân chính đến từ tăng trưởng huy động chậm, trong khi tăng trưởng tín dụng cao, nhanh khiến thanh khoản hệ thống chịu áp lực mạnh, tác động trực tiếp lên lãi suất liên ngân hàng, từ đó tác động lên lãi suất huy động cũng như lãi suất cho vay.

Biến số lãi suất là biến số nhạy cảm nhất đối với thị trường tài chính, do đó ảnh hưởng lớn đến tâm lý nhà đầu tư và thị trường.

Phóng viên: Với nền tảng như vậy, ông nhìn nhận năm 2026 sẽ là năm thị trường bước sang “pha mới” hay chỉ là sự kéo dài của trạng thái tích lũy hiện tại?

TS. Hồ Sỹ Hòa: Tôi cho rằng năm 2026 mang tính bản lề nhiều hơn, xu hướng bứt phá chưa rõ ràng. Theo kịch bản cơ sở, nếu dòng vốn ngoại tích cực, VN-Index có thể vận động trong vùng 1.816–2.040 điểm, dựa trên tăng trưởng lợi nhuận toàn thị trường khoảng 17–18%. Tuy nhiên, điều quan trọng không nằm ở con số điểm, mà ở bối cảnh vận động của thị trường, phụ thuộc nhiều vào các nhà đầu tư ngoại cũng như tình hình kinh tế vĩ mô, thể chế trong năm 2026.
Năm 2026 là thời điểm thị trường đứng giữa hai lực tác động trái chiều. Một mặt là áp lực từ lãi suất gia tăng, mặt khác là kỳ vọng Việt Nam chính thức được nâng hạng thị trường. Sự vận động của hai yếu tố này sẽ quyết định nhịp điệu và cấu trúc của thị trường trong cả năm 2026.

Phóng viên: Vậy đặt hai yếu tố này lên cán cân, liệu cơ hội từ nâng hạng có đủ sức dẫn dắt xu hướng thị trường năm 2026, thưa ông?

TS. Hồ Sỹ Hòa: Lãi suất tăng luôn là yếu tố bất lợi đối với thị trường chứng khoán, đặc biệt trong ngắn hạn. Theo các dự báo hiện tại, lãi suất huy động có thể tăng thêm khoảng 50 điểm cơ bản trong năm 2026, nếu tăng trưởng huy động vẫn kém hơn tăng trưởng tín dụng. Điều này sẽ tác động lên lãi suất cho vay, làm gia tăng chi phí vốn, ảnh hưởng tới biên lợi nhuận của doanh nghiệp và tạo sức ép tới thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên, tác động của lãi suất không diễn ra đồng đều. Những doanh nghiệp có cấu trúc tài chính lành mạnh, dòng tiền ổn định sẽ chịu ảnh hưởng ít hơn so với doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy cao.

Vì vậy, lãi suất tăng không chỉ là rủi ro chung, mà còn làm tăng sự phân hóa trên thị trường.

Nếu lãi suất là yếu tố gây sức ép ngắn hạn, thì nâng hạng thị trường là câu chuyện mang tính trung và dài hạn. Việc nâng hạng có ý nghĩa rất lớn về mặt cấu trúc, có thể mở ra dòng vốn đầu tư dài hạn từ các quỹ theo chỉ số và các tổ chức đầu tư toàn cầu.

Tuy nhiên, nâng hạng không phải là yếu tố tạo sóng ngắn hạn ngay lập tức. Tác động của nó thường diễn ra theo nhiều giai đoạn, từ kỳ vọng, chuẩn bị, cho tới khi dòng vốn thực sự tham gia sâu vào thị trường. Do đó, tác động của nâng hạng cần được nhìn nhận trong bối cảnh tổng thể, thay vì kỳ vọng vào những biến động tức thời.

Phóng viên: Trong bối cảnh thị trường đứng trước hai lực kéo trái chiều như vậy, nhà đầu tư nên tiếp cận thị trường và quản trị rủi ro như thế nào trong năm 2026, thưa ông?

TS. Hồ Sỹ Hòa: Theo tôi năm 2026 là một năm đầu tư nhiều thách thức. Nhà đầu tư cần lựa chọn cách tiếp cận dựa trên phân tích bối cảnh vĩ mô, thể chế, thời điểm giải ngân vốn ngoại, lựa chọn doanh nghiệp phù hợp với từng kịch bản vĩ mô.

Sự phân hóa sẽ là đặc điểm nổi bật và thành công sẽ đến nhiều hơn với những nhà đầu tư hiểu rõ mình đang đứng ở đâu trong chu kỳ, thay vì chỉ nhìn vào biến động ngắn hạn của chỉ số.