Thị trường chứng khoán Việt Nam cận kề điểm đích nâng hạng

Sau nhiều năm cải cách kiên trì, thị trường chứng khoán Việt Nam đã tiến rất gần mục tiêu nâng hạng lên nhóm “thị trường mới nổi thứ cấp” của FTSE Russell. Theo CTCK BIDV (BSC), giai đoạn 2024–2025 chứng kiến hàng loạt bước đi quyết liệt từ cơ quan quản lý nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Nổi bật nhất là Nghị định 245/2025/NĐ-CP (ban hành ngày 11/9/2025) và Quyết định 2014/QĐ-TTg (12/9/2025) phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, thể hiện quyết tâm của Chính phủ hướng tới đạt chuẩn FTSE Secondary Emerging trong năm 2025 và MSCI Emerging vào năm 2030.

Theo đó, Nghị định 245/2025/NĐ-CP tập trung vào việc xóa bỏ rào cản cho nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước triển khai các giải pháp dài hạn theo thông lệ quốc tế. Song song đó, các bước tiến kỹ thuật như vận hành hệ thống KRX, áp dụng giao dịch không yêu cầu đủ tiền (non pre-funding), Thông tư 25/2025/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư 17/2024/TT-NHNN quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán... được đánh giá là nền tảng hạ tầng quan trọng giúp Việt Nam đạt các tiêu chí nâng hạng.

Cũng theo BSC, trong kỳ đánh giá tháng 3/2025, FTSE Russell đã ghi nhận nhiều cải thiện đáng kể của thị trường Việt Nam so với kỳ trước. FTSE không còn nêu 3 vấn đề từng cần xem xét, gồm quy tắc hoạt động của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) sau khi áp dụng Non-pre-funding, khả năng tiếp cận thông tin của nhà đầu tư nước ngoài sau khi doanh nghiệp công bố báo cáo song ngữ theo Thông tư 68/2024/TT-BTC, và việc UBCKNN công bố lộ trình 9 nhóm giải pháp nâng hạng.

Dù vậy, một số tiêu chí vẫn cần tiếp tục hoàn thiện như chu kỳ thanh toán, chi phí xử lý giao dịch thất bại, quy trình mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài, tỷ lệ sở hữu nước ngoài và cấu trúc tài khoản tại ngân hàng lưu ký. FTSE sẽ cập nhật kết quả đánh giá vào rạng sáng ngày 8/10. Đây được xem là thời điểm có xác suất cao để Việt Nam được chấp thuận nâng hạng.

Chia sẻ thông tin về tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán tại Họp báo thường kỳ quý III/2025 của Bộ Tài chính, tổ chức ngày 3/10, Thứ trưởng Bộ Tài Chính Nguyễn Đức Chi cho biết, cơ quan quản lý đã triển khai đầy đủ các giải pháp để phát triển thị trường chứng khoán theo hướng bền vững, đáp ứng yêu cầu và phù hợp với chiến lược phát triển thị trường vốn, thị trường chứng khoán, đã được Chính phủ ban hành.... "Quyết định cuối cùng thuộc về tổ chức có thẩm quyền. Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vẫn đang phối hợp chặt chẽ với các tổ chức quốc tế có thẩm quyền để bảo đảm việc đánh giá thị trường chứng khoán Việt Nam được khách quan, công bằng và minh bạch”.

Thận trọng với cú “hích” kỳ vọng

Thời gian qua, mọi sự chú ý của thị trường chứng khoán Việt Nam đều xoay quanh việc nâng hạng thị trường. Chỉ vài ngày trước khi FTSE Russell công bố kết quả đánh giá phân loại, thị trường đã có một phiên giao dịch bùng nổ vào ngày 6/10, khi VN-Index áp sát mốc 1.700 điểm, tăng 49,68 điểm, tương đương 3,02%. Diễn biến này cho thấy kỳ vọng rất lớn của thị trường vào việc được nâng hạng lần này.

Tuy nhiên, báo cáo chiến lược tháng 10/2025 của CTCK Rồng Việt (VDSC) lưu ý, sự kiện này nhiều khả năng chỉ đóng vai trò xúc tác tâm lý, trong khi mùa công bố kết quả kinh doanh quý III/2025 mới là yếu tố then chốt quyết định xu hướng định giá của thị trường.

VDSC thống kê, kết thúc tháng 9/2025, VN-Index giảm 1,22% so với tháng trước, giá trị giao dịch bình quân trên HOSE giảm hơn 33% xuống 30.981 tỷ đồng/phiên. Khối ngoại tiếp tục bán ròng 25.244 tỷ đồng, tập trung ở nhóm bất động sản và ngân hàng, trong khi dòng tiền trong nước – đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân – vẫn giữ vai trò chủ đạo giúp thị trường ổn định.

VDSC nhận định, nếu Việt Nam được FTSE nâng hạng, tác động tích cực trước mắt sẽ thể hiện ở tâm lý lạc quan và kỳ vọng thu hút dòng vốn mới, nhưng ảnh hưởng thực chất sẽ phụ thuộc vào tiến độ triển khai các cải cách về thanh toán, sở hữu nước ngoài và vận hành đối tác bù trừ trung tâm (CCP).

Dù ở trong kịch bản nào, VDSC cho rằng, tác động đến giá trị hợp lý của thị trường sẽ không quá lớn dựa trên các cơ sở sau:

Thứ nhất, dù được ghi nhận đủ điều kiện nâng hạng và có dòng tiền ngoại vào đáng kể, tuy nhiên điểm số của thị trường giữa Romani (2019) và Qatar (2015) diễn biến khá khác nhau do bối cảnh vĩ mô toàn cầu ở hai thời điểm là khác nhau.

Thứ hai, việc nâng hạng không ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh và triển vọng lợi nhuận của phần lớn doanh nghiệp niêm yết.

Thứ ba, định giá thị trường hiện tại chủ yếu vẫn được dẫn dắt bởi chính sách kích thích kinh tế trong nước, bao gồm tài khóa mở rộng và tiền tệ hỗ trợ.

“Trong ngắn hạn, giá cổ phiếu có thể chịu ảnh hưởng bởi dòng tiền đầu cơ vào kỳ vọng nâng hạng, dẫn đến biến động cung cầu. Tuy nhiên, nếu có điều chỉnh, chúng tôi cho rằng sẽ không kéo dài bởi xu hướng kích thích kinh tế vẫn là động lực chủ đạo cho xu hướng tăng trưởng lợi nhuận và định giá doanh nghiệp”, chuyên gia VDSC cho biết.

Còn theo nghiên cứu của BSC, kinh nghiệm từ các quốc gia châu Á như Qatar, Kuwait hay Saudi Arabia cho thấy, thị trường thường tăng mạnh về thanh khoản và chỉ số trong 6 tháng trước khi FTSE công bố quyết định, nhờ dòng vốn kỳ vọng và hoạt động cơ cấu danh mục của các quỹ ngoại. Tuy nhiên, sau khi thông tin chính thức được công bố, thị trường thường điều chỉnh ngắn hạn do áp lực chốt lời và cơ cấu lại danh mục của các quỹ ETF.

Cùng chung quan điểm này, chia sẻ tại talkshow "Đi theo dòng tiền" mới đây, ông Phan Lê Thành Long, CEO AFA Group, đồng sáng lập Cộng đồng Cố vấn Tài chính Việt Nam nhận định, thông thường, dòng tiền thường đi trước thông tin công bố, và sau khi công bố, thị trường đôi khi lại có xu hướng ngược với kỳ vọng. Vì vậy, các nhà đầu tư cần theo dõi thị trường thật kỹ trong giai đoạn này và ứng phó nhanh nhạy với biến động.

Ở thời điểm hiện tại, ông Long nhấn mạnh, tốc độ ra quyết định sẽ là yếu tố quan trọng, đặc biệt với những nhà đầu tư ngắn hạn có xu hướng “trading”. Cần giữ sự cẩn trọng, bởi dù tâm lý thị trường đang rất tốt – nhất là sau nhiều phiên giảm điểm tuần trước – nhưng sự hưng phấn luôn đi kèm rủi ro ngắn hạn.

Phân tích về dòng tiền, ông Long cho biết, câu chuyện nâng hạng gắn liền với kỳ vọng thu hút dòng vốn ngoại và dòng vốn này có thể chia làm 2 loại:

Đầu tiên là các quỹ bị động, quỹ ETF. Khi Việt Nam chính thức được nâng hạng, các quỹ ETF của nhóm “thị trường mới nổi sơ cấp” sẽ phân bổ vốn vào Việt Nam, với giá trị ước tính khoảng 1,5 tỷ USD theo công bố của FTSE. Tuy nhiên, dòng tiền này chỉ thực sự vào thị trường khi quá trình chuyển hạng chính thức diễn ra, dự kiến là tháng 3 năm sau.

Bên cạnh đó là các quỹ chủ động. Đây là dòng tiền mà thị trường kỳ vọng có thể đảo ngược xu hướng bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài trong thời gian qua.

“Ngoài ra, các tổ chức lớn trong nước mới thực sự là dòng tiền lớn, bởi hiện nay thị trường vẫn do nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 80 - 85% giá trị giao dịch”, ông Long nhấn mạnh.