Nhà ở xã hội bứt tốc mạnh mẽ nhưng thách thức vẫn chồng chất
Thị trường nhà ở xã hội đang ghi nhận sự chuyển động mạnh mẽ với hàng loạt dự án mới được khởi công, mở ra kỳ vọng giải tỏa áp lực an cư cho người thu nhập trung bình – thấp. Tuy nhiên, phía sau đà “bứt tốc” ấy vẫn là những nút thắt lớn về quỹ đất, vốn tín dụng và thủ tục pháp lý, khiến hành trình hiện thực hóa giấc mơ nhà ở của hàng triệu người dân chưa thể dễ dàng.
Sau nhiều năm khan hiếm trầm trọng nguồn cung, phân khúc nhà ở xã hội bắt đầu chuyển biến từ năm ngoái sau các động thái vào cuộc quyết liệt của Chính phủ. Đến thời điểm hiện tại, phân khúc này đang có bước tăng tốc chưa từng có, mở ra hy vọng mới cho hàng triệu lao động, công nhân, người dân thu nhập thấp tại các đô thị lớn. Mục tiêu xây dựng 100.000 căn hộ trong năm 2025 không còn là khẩu hiệu mà đang dần trở thành hiện thực, đồng thời tạo nền tảng để hiện thực hóa Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030.
Thị trường nhà ở xã hội đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng. Ảnh: Cổng Thông tin Điện tử Chính Phủ
Số liệu từ Bộ Xây dựng cho thấy, tính đến nay cả nước đang triển khai gần 700 dự án nhà ở xã hội với quy mô hơn 630.000 căn. Trong đó, 146 dự án đã hoàn thiện, cung cấp trên 103.000 căn hộ; 144 dự án đang thi công với gần 127.000 căn; và 402 dự án khác đã được chấp thuận chủ trương đầu tư, quy mô trên 400.000 căn. Nếu cộng gộp, tỷ lệ hoàn thành và đang triển khai đã đạt gần 60% so với mục tiêu Đề án – một con số phản ánh sự chuyển động mạnh mẽ của toàn bộ hệ thống.
Đặc biệt, chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận thêm gần 37.000 nhà ở xã hội hoàn thiện. Dù mới đạt khoảng 37% kế hoạch năm, nhưng kết quả này đã bằng 80% thành tích của cả năm 2024 và gấp hơn 7 lần so với năm 2022. Không chỉ về số lượng, tốc độ triển khai cũng gây ấn tượng khi nhiều địa phương báo cáo khả năng hoàn thành hoặc vượt chỉ tiêu được giao trong năm nay.
Bức tranh tăng trưởng này cho thấy sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, các bộ ngành và địa phương. Quyết định 338/QĐ-TTg về phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội đã trở thành kim chỉ nam, kéo theo sự tham gia ngày càng rõ nét của doanh nghiệp. Mới đây nhất, trong lễ khởi công 250 dự án mới chào mừng Quốc khánh 2/9 vừa qua, riêng nhà ở xã hội đã chiếm tới 22 dự án – minh chứng cho việc phân khúc này ngày càng được nhìn nhận như một hướng đi chiến lược, thay vì “nhiệm vụ xã hội” đơn thuần.
Những thách thức cần tháo gỡ
Dù đạt những kết quả ấn tượng nhưng để duy trì đà bứt phá và đi đến đích mục tiêu, thị trường nhà ở xã hội vẫn phải đối mặt với hàng loạt nút thắt. Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam đã chỉ ra những thách thức này.
Thứ nhất là vấn đề quỹ đất. Dù pháp luật quy định rõ chủ đầu tư các dự án trên 2ha tại đô thị loại đặc biệt và loại I phải dành 20% đất cho nhà ở xã hội, nhưng trên thực tế nhiều địa phương vẫn né tránh, chọn cách nộp tiền thay thế hoặc bố trí đất tại vị trí kém hấp dẫn, xa khu dân cư, thiếu hạ tầng. Điều này khiến nhiều dự án dù có tên gọi “nhà ở xã hội” nhưng lại khó thu hút người mua vì không đảm bảo tiện ích sống cơ bản.
Nhà ở xã hội vẫn đối mặt nhiều thách thức trong phát triển. Ảnh: Vietnamnet
Thứ hai, cung – cầu chưa gặp nhau. Dù nhu cầu thực tế rất lớn, nhưng không ít dự án nhà ở xã hội rơi vào cảnh mở bán ế ẩm. Nguyên nhân đến từ quy định rườm rà, tiêu chí xét duyệt khắt khe, hoặc thiết kế, vị trí không phù hợp với người dân đủ điều kiện mua. Tình trạng “người cần thì không mua được, người mua được thì không muốn” tiếp tục gây lãng phí nguồn lực.
Thứ ba, khả năng tiếp cận thông tin của người dân. Với mức trần chi phí bán hàng và marketing chỉ 2%, doanh nghiệp khó có thể truyền thông hiệu quả đến đúng đối tượng thụ hưởng. Hệ quả là nhiều người đủ điều kiện nhưng không hề biết đến dự án. Điều này đòi hỏi chính sách cần linh hoạt hơn, vừa giữ nguyên tắc minh bạch, công bằng, vừa cho phép doanh nghiệp có công cụ tiếp cận đúng nhóm khách hàng.
Thứ tư, bài toán chống đầu cơ và chuyển nhượng trái phép. Thực tế cho thấy một bộ phận người mua không có nhu cầu ở thực mà tìm cách “lách luật” để sang nhượng, đẩy giá. Điều này làm sai lệch mục tiêu an sinh, đẩy những người thực sự khó khăn ra ngoài cuộc chơi. Để khắc phục, ngoài tăng cường thanh tra, giám sát, cần xem xét cơ chế cho phép chuyển nhượng có điều kiện sau thời hạn 5 năm, ưu tiên cho các đối tượng trong diện chính sách. Đồng thời, những trường hợp chuyển nhượng sai quy định phải hoàn trả toàn bộ ưu đãi đã nhận.
Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam cho rằng nhà ở xã hội cần một cách tiếp cận thực chất hơn. Bởi nhà ở xã hội không còn là “chuyện riêng” của người thu nhập thấp, mà là mắt xích quan trọng trong bảo đảm an sinh và ổn định kinh tế – xã hội. Để phân khúc này thực sự phát huy hiệu quả, cần chú trọng 3 yếu tố: quy hoạch quỹ đất hợp lý, khảo sát nhu cầu thực tế bằng phương pháp khoa học, và thiết kế cơ chế kiểm soát đầu cơ chặt chẽ.
“Những con số ấn tượng đạt được sau gần 3 năm triển khai Đề án đã chứng minh quyết tâm chính trị và sự chuyển động của cả hệ thống. Nhưng nếu không xử lý triệt để các điểm nghẽn, thành quả bứt phá hôm nay có thể sẽ nhanh chóng chững lại. Mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030 không chỉ là bài toán xây dựng thêm bao nhiêu dự án, mà còn là phép thử về năng lực quản trị, sự đồng bộ chính sách và quyết tâm đưa “an cư” trở thành quyền lợi thực sự của mọi người dân”, ông Đính nhấn mạnh.
