Phát triển nguồn nhân lực cho ngành Ngân hàng trong thời đại AI

Các nhà quản lý đã đưa ra một con số đáng chú ý: Hơn 3.400 nhân viên ngân hàng bị cắt giảm trong 6 tháng đầu năm. Đó cũng là sự hai mặt của khoa học - công nghệ trong kỷ nguyên AI. Vậy, sinh viên cần phải làm gì trước thực trạng này, hoặc cắt giảm rồi thì “cánh cửa này đóng lại, cánh cửa khác mở ra” bằng cách gì - đó là bằng tri thức sẽ giúp cho chúng ta vượt qua mọi khó khăn thách thức.

“Tọa đàm hôm nay nhằm giúp các sinh viên, đại biểu sẽ hiểu, lan tỏa tri thức rằng sự hai mặt của tác động AI là bên cạnh những mặt tích cực còn có những tác động tiêu cực. Vậy giới trẻ cần làm gì để thu lượm phần tích cực và hạn chế tiêu cực. Như các sinh viên ngồi đây, dùng AI trả lời câu hỏi, nhưng về đạo đức thì có nên sử dụng kiến thức được cung cấp hay các nhà giáo có phát hiện ra. Nhưng không đồng nghĩa là sẽ hoàn toàn không sử dụng AI, vậy cần sử dụng AI như thế nào để mang lại tri thức, biến tri thức của nhân loại thành tri thức của chính mình, đó là một vấn đề rất quan trọng”, bà Lê Thị Thúy Sen chia sẻ.

Tọa đàm là dịp để các chuyên gia, nhà quản lý, cơ sở đào tạo, đại diện các ngân hàng, tổ chức tài chính… cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời đề xuất giải pháp phát triển đội ngũ nhân lực vừa am hiểu nghiệp vụ, vừa làm chủ công nghệ, sẵn sàng thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của kỷ nguyên số, qua đó lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo trong toàn ngành. “Phát triển đội ngũ nhân lực có khả năng làm chủ công nghệ chính là yếu tố then chốt để ngành Ngân hàng thực hiện thành công chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững. Mỗi sinh viên cần không ngừng nâng cao năng lực số, nuôi dưỡng tư duy sáng tạo và tinh thần học hỏi để thích ứng nhanh trong kỷ nguyên số”, bà Lê Thị Thúy Sen nhấn mạnh.

Thảo luận tại Tọa đàm, các diễn giả cho rằng, chuyển đổi số đang tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực đời sống, trong đó có hoạt động tài chính – ngân hàng. Để nắm bắt cơ hội và ứng phó với thách thức của công nghệ, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện đồng bộ từ cơ sở giáo dục đến từng TCTD.

TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank nhận định, quá trình chuyển đổi số còn đòi hỏi thay đổi về văn hóa tổ chức và phương thức làm việc. Các ngân hàng phải đối mặt với việc tái cấu trúc lao động: nhiều vị trí truyền thống, lặp lại có nguy cơ bị thay thế bởi tự động hóa, trong khi xuất hiện nhu cầu mới về nhân sự công nghệ cao. Trong bối cảnh đó, nguồn nhân lực, từ lãnh đạo đến nhân viên, được nhìn nhận là nhân tố cốt lõi quyết định sự thành công của chuyển đổi số. Dù công nghệ hiện đại đến đâu, cần có con người vận hành và làm chủ nó. Do vậy, việc phát triển nguồn nhân lực phù hợp kỷ nguyên AI là nhiệm vụ trọng tâm đối với ngành ngân hàng Việt Nam hiện nay.

Đại diện Agribank chia sẻ thêm, với đặc thù là ngân hàng thương mại nhà nước lớn nhất về mạng lưới và nhân sự, phục vụ chủ yếu khu vực nông thôn, Agribank đã dành nguồn lực lớn để đầu tư công nghệ, lan tỏa văn hóa số trong toàn hệ thống và xây dựng chính sách lương riêng cho đội ngũ nhân sự công nghệ thông tin. Một sáng kiến nổi bật là Hội thi “Agribanker làm chủ công nghệ trong kỷ nguyên số”, thu hút gần 36.000 cán bộ tham gia, góp phần tạo sân chơi trí tuệ, thúc đẩy tinh thần học hỏi và sáng tạo trong toàn hệ thống.

TS. Phan Thanh Đức, Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Học viện Ngân hàng cho biết, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực AI tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng nhưng nguồn cung chưa đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn chất lượng. Hiện mỗi năm thị trường thiếu từ 150.000 - 200.000 nhân lực công nghệ, trong đó nhóm chuyên về AI là thiếu hụt nghiêm trọng nhất. Giai đoạn 2025-2030, nhu cầu nhân sự AI dự kiến tăng tới 74%, tập trung vào các mảng như khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI, bảo mật - an ninh mạng và đặc biệt là chuyên gia có kinh nghiệm triển khai thực chiến.

“Trong ngành Ngân hàng, nhân lực AI ngày càng giữ vai trò trọng yếu ở các vị trí như quản trị dữ liệu, mô hình rủi ro, gian lận, khách hàng số và tuân thủ. Những vị trí chuyên môn cao - từ kỹ sư dữ liệu, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy (ML/DL) cho tới chuyên gia GenAI/NLP phục vụ tổng đài thông minh, tóm tắt hồ sơ tín dụng, hay trích xuất chứng từ đang được các tổ chức tín dụng ráo riết tìm kiếm. Cùng với đó là nhu cầu lớn về chuyên gia rủi ro mô hình, an ninh AI và kiểm soát tuân thủ, bảo đảm tính minh bạch, an toàn và tuân thủ quy định pháp lý trong vận hành mô hình AI”, TS. Phan Thanh Đức chia sẻ.

Mặc dù đã có bước tiến rõ rệt, nhưng các diễn giả đánh giá chất lượng nguồn nhân lực ngành Ngân hàng Việt Nam chưa đồng đều giữa các lĩnh vực và thế hệ lao động. Một bộ phận nhân sự vẫn còn hạn chế về kỹ năng số, đặc biệt là trong phân tích dữ liệu, quản trị hệ thống và ứng dụng AI… Để bảo đảm nguồn cung nhân lực chất lượng đáp ứng trong thời đại số, một số diễn giả đề xuất cần phát huy vai trò của các trường đại học và cơ sở đào tạo, hình thành mối liên kết chặt chẽ giữa ngân hàng – nhà trường – sinh viên. Các cơ sở đào tạo chuyên ngành tài chính – ngân hàng cần đổi mới chương trình giảng dạy, tăng hàm lượng kiến thức công nghệ số, cập nhật các học phần về phân tích dữ liệu, Fintech, AI tài chính và an ninh mạng. Song song, Bộ Giáo dục & Đào tạo nên xây dựng chuẩn đầu ra về kỹ năng số cho sinh viên khối ngành này. Về phía ngân hàng, cần mở rộng hợp tác với các trường qua các hoạt động thực chất như cử chuyên gia giảng dạy, tài trợ học bổng, hỗ trợ thiết bị học tập, tổ chức chương trình thực tập, quản tập sinh… giúp sinh viên được trải nghiệm môi trường làm việc số và hình thành đội ngũ nhân lực trẻ đáp ứng nhu cầu thực tiễn của ngành.

PGS, TS. Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Học viện phụ trách Ban Giám đốc Học viện Ngân hàng cho rằng, phát triển nhân lực số là nhiệm vụ không thể thực hiện đơn lẻ, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp. Do đó, Học viện Ngân hàng mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành của các tổ chức tín dụng trong việc đặt hàng đào tạo, chia sẻ kinh nghiệm, tạo cơ hội thực tập việc làm cho sinh viên. Qua đó hình thành đội ngũ nhân lực trẻ có tri thức, kỹ năng và bản lĩnh làm chủ công nghệ trong kỷ nguyên số.

Qua các ý kiến trao đổi tại Tọa đàm cho thấy, con người vẫn là trung tâm của chuyển đổi số, và AI chỉ phát huy giá trị khi được vận hành bởi đội ngũ có tri thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp. Để hình thành đội ngũ ấy, việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cần bắt đầu ngay từ trên ghế nhà trường, thông qua sự đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy và sự hợp tác chặt chẽ giữa các ngân hàng với các trường đại học, cơ sở đào tạo chuyên ngành. Đây chính là nền tảng để xây dựng đội ngũ nhân lực ngân hàng có tư duy số, làm chủ công nghệ và thích ứng linh hoạt – yếu tố then chốt giúp ngành Ngân hàng Việt Nam tiên phong đổi mới, phát triển bền vững trong thời đại AI.