Sếp Lazada Việt Nam: Doanh nghiệp phát triển nóng, “thô” rồi cũng phải hội tụ về mô hình bền vững
Trên thị trường, một số doanh nghiệp phát triển rất nóng, rất rầm rộ, mà theo ông Đặng Anh Dũng là đang đi lại con đường mà Lazada đã đi cách đây khoảng bảy năm. Hướng đi này có thể tạo ra một sự choáng ngợp nhất định về mặt tăng trưởng nhưng đến một lúc, doanh nghiệp sẽ hội tụ về mô hình phát triển bền vững hơn.
"Có thể tạm gọi thời kỳ đầu tiên của TMĐT tại Việt Nam là thời gian phát triển “thô”, phát triển nóng, tốc độ rất nhanh nhưng sự hiểu biết sâu sắc về người dùng chưa có nhiều. Trong thời gian tới, các doanh nghiệp TMĐT cần phải nâng cấp sự hiểu biết về người dùng lên mức sâu sắc và tinh tế hơn, để mang đến cho khách hàng nhiều giá trị hơn, bởi nếu chỉ thu hút khách hàng dựa trên voucher, khuyến mãi thì sẽ không bền vững ”, đó là nhận định của ông Đặng Anh Dũng – Phó Tổng Giám đốc Lazada Việt Nam đưa ra trong sự kiện công bố Báo cáo TMĐT Việt Nam 2023 với chủ đề “Thương mại điện tử phát triển bền vững: Động lực thúc đẩy nền kinh tế số”.
Không ai phủ nhận sự “màu mỡ” của mảnh đất TMĐT tại Việt Nam – lĩnh vực có GMV năm 2022 đạt mốc 14 tỷ USD, tăng 26% so với cùng kỳ năm trước. Đà tăng trưởng này được dự báo sẽ tiếp tục duy trì, thậm chí ở mức cao hơn và lên đến 37% hàng năm, giúp GMV của ngành đạt con số 32 tỷ USD trong 3 năm tiếp theo.
Với tốc độ tăng trưởng trung bình 20% mỗi năm, Việt Nam được eMarketer xếp vào nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT hàng đầu thế giới. Dẫu vậy, theo ông Dũng, TMĐT nước ta hiện mới ở giai đoạn khởi đầu của hành trình phát triển bền vững, cần có chiều sâu và mang tính tích hợp hơn về hệ sinh thái nói chung.
Phát triển bền vững cũng là chủ đề chính trong báo cáo TMĐT năm 2023, do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Lazada Việt Nam phối hợp thực hiện.
Trụ cột cho phát triển bền vững
Không chỉ giới hạn trong việc giảm phát thải ra môi trường, Báo cáo của Lazada đã giới thiệu một khái niệm mới của TMĐT phát triển bền vững, với bốn trụ cột chính, bao gồm: Phát triển kinh doanh, Phát triển cơ sở hạ tầng, Phát triển nguồn nhân lực và Phát triển, ứng dụng công nghệ nâng cao trải nghiệm khách hàng.
Về phát triển kinh doanh bền vững , ngoài những vấn đề liên quan đến môi trường và xã hội, các doanh nghiệp cần gia tăng giá trị sản phẩm, dịch vụ thông qua ứng dụng công nghệ, thấu hiểu sâu sắc người tiêu dùng trên nền tảng, mở rộng các lĩnh vực then chốt như chuỗi cung ứng, thanh toán kỹ thuật số cũng như quản lý tài chính bền vững, tối ưu thu nhập, chi phí, bảo vệ tài sản,…
Về phát triển cơ sở hạ tầng bền vững , báo cáo nhấn mạnh hệ thống Logistics hiệu quả sẽ là chìa khóa cho các doanh nghiệp TMĐT, giúp kết nối đầu cuối trong toàn bộ hệ thống chuỗi cung ứng cũng như gia tăng trải nghiệm mua sắm. Hiện chi phí Logistics tại Việt Nam vẫn đang ở mức cao (chiếm 10-20% giá thành sản phẩm), trong khi con số này ở các nước tiên tiến chỉ khoảng 7-9%. Cần thiết phải áp dụng các giải pháp công nghệ xử lý nghiệp vụ trước – trong - sau giao hàng nhằm tăng hiệu suất, tối ưu chi phí cho toàn chuỗi, giảm phát thải ra môi trường.
Về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao , TMĐT Việt Nam đang thiếu hụt về cả số lượng và chất lượng so với nhu cầu của thị trường. Hiệp hội TMĐT Việt Nam (Vecom) ghi nhận mới chỉ có 30% nhân lực trong ngành TMĐT được đào tạo chính quy, 55% được đào tạo từ những ngành khác nhưng có liên quan đến TMĐT như kinh doanh, thương mại, CNTT. Chính phủ Việt Nam cũng đặt mục tiêu cao trong việc nâng cao số lượng và chất lượng đào tạo đối với ngành TMĐT Quyết định số 645/QĐ-TTg đưa ra hai mục tiêu, thứ nhất là đạt tỷ lệ 50% cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp triển khai đào tạo về TMĐT từ năm 2025, và thứ hai là một triệu lượt doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cán bộ quản lý nhà nước, sinh viên được tham gia các khoá đào tạo về kỹ năng ứng dụng TMĐT.
Về phát triển và ứng dụng công nghệ nâng cao trải nghiệm khách hàng, mức độ hài lòng của người tiêu dùng đối với các nền tảng mua sắm trực tuyến vào năm 2022 đã giảm so với năm trước, thể hiện qua sự sụt giảm Điểm số quảng cáo ròng (NPS) của các nền tảng TMĐT hàng đầu. Đối với Việt Nam, điểm NPS năm nay ở mức 41%, giảm so với mức 65% của năm ngoái. Người tiêu dùng sẽ có xu hướng mua sắm thông minh hơn; tìm kiếm thêm nhiều trải nghiệm tinh tế hơn; và mong chờ nhận được thêm nhiều giá trị hơn thay vì chỉ tìm kiếm các ưu đãi giảm giá thông thường. Vì vậy, các doanh nghiệp TMĐT nên đẩy mạnh đầu tư ứng dụng công nghệ trong từng “điểm chạm” trên hành trình mua sắm của khách hàng, bao gồm Shoppertainment, cá nhân hóa, công nghệ thực tế ảo,...
Doanh nghiệp tăng trưởng nóng, cuối cùng cũng phải hội tụ về mô hình bền vững
Chia sẻ với chúng tôi, Phó Tổng Giám đốc Lazada Việt Nam – ông Đặng Anh Dũng cho rằng, sự chuyển dịch sang mô hình phát triển bền vững sẽ giúp cả hệ sinh thái được hưởng lợi, từ doanh nghiệp TMĐT đến nhà bán hàng và người tiêu dùng, tạo ra tác động kép và sức mạnh cộng hưởng cho sự phát triển lâu dài. Theo ông Dũng, kết quả có thể được nhìn rõ hơn trong 3-5 năm nữa.
Điều này đã được chứng minh từ các thị trường đi trước như Trung Quốc, Mỹ. TMĐT tại đây đã trở thành một mô hình cơ bản, cơ hữu và mang tính đại chúng, không cần nhiều sự thuyết phục nữa. Khi ấy những giải pháp cho người tiêu dùng trên sàn TMĐT sẽ tích hợp đa dạng hơn, bao gồm cả giải trí, thanh toán hay thậm chí mua bảo hiểm. Cũng có thể hình dung sự chuyển đổi của TMĐT tại Việt Nam sẽ tương tự như câu chuyện dịch chuyển trong ngành bán lẻ.
“Khoảng 10-20 năm trước, có sự chuyển đổi rất lớn từ mô hình mua bán tại chợ truyền thống sang bán lẻ hiện đại các siêu thị, TTTM, làm thay đổi hành vi mua sắm rất nhiều. Giai đoạn đầu, người ta chỉ đến siêu thị và TTTM để nhìn ngắm, vì điều hòa mát chứ không mua sắm. Tuy nhiên, hiện nay bán lẻ hiện đại đã trở thành một phần tất yếu của đời sống hằng ngày, mọi người vào đó mua đủ thứ. Trong tương lai 3-5 năm nữa, TMĐT cũng sẽ cung cấp một giải pháp gần như y hệt. Đây là sự chuyển dịch lớn, đòi hỏi phải chuyển hóa từ mô hình “thô”, từ những thu hút mang tính nhất thời thành đáp ứng nhu cầu mua sắm mang tính lâu dài hơn của người dùng ”, ông Dũng lập luận.
Phó Tổng Giám đốc Lazada Việt Nam – ông Đặng Anh Dũng
Với các doanh nghiệp TMĐT, việc xây dựng và theo đuổi mô hình kinh doanh bền vững không chỉ xảy ra trong 1-2 tháng hay 1-2 quý. Đó là sự phát triển đồng bộ, lâu dài ngay từ triết lý kinh doanh, tích hợp vào mô hình kinh doanh lõi. Sự khác nhau giữa một công ty phát triển bền vững với một công ty không bền vững nằm ở sự đồng bộ này. Và khi tăng trưởng, các thành phần đều tăng trưởng, không như một người tập gym không đều, chỗ này to, chỗ kia bé.
Trên thị trường hiện nay, một số doanh nghiệp phát triển rất nóng, rất rầm rộ, mà theo ông Dũng là đang đi lại con đường mà Lazada đã đi cách đây khoảng bảy năm . Hướng đi này có thể tạo ra một sự choáng ngợp nhất định về mặt tăng trưởng nhưng đến một lúc, doanh nghiệp sẽ hội tụ về mô hình phát triển bền vững hơn. Hơn nữa, mục tiêu tăng trưởng cũng không mâu thuẫn với mục tiêu phát triển bền vững. Những đầu tư ngắn hạn sẽ cho kết quả ngắn hạn, những đầu tư cho bền vững sẽ giúp doanh nghiệp đi lâu bền.
