Xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế: Kết nối thị trường tài chính toàn cầu, phát triển bền vững kinh tế đất nước

Sáng ngày 11/6/2025, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV, Quốc hội lắng nghe và cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu

Giới thiệu về vai trò và ý nghĩa của Trung tâm tài chính quốc tế, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nêu rõ mục tiêu trong năm 2025 thành lập một Trung tâm tài chính quốc tế, đặt tại 2 địa điểm là TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Hai thành phố đang tích cực chuẩn bị cho việc này. Việc phát huy các lợi thế cạnh tranh để hình thành Trung tâm tài chính quốc tế sẽ giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu, thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài; tận dụng cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế.

Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho 3 đột phá chiến lược, các động lực tăng trưởng truyền thống và động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo...

Đồng thời, phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, thử nghiệm và quản lý các thị trường mới do thực tiễn đặt ra như tài sản số, tín chỉ carbon…; hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối với kinh tế thế giới và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước. Bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo tuyệt đối của Đảng; thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, quan điểm và chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về phát triển Trung tâm tài chính quốc tế…

Theo Phó Thủ tướng Thường trực, quy định các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, hiện đại, hiệu quả, mang tính cạnh tranh, đi kèm với cơ chế tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, giám sát, quản lý rủi ro bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, tuân thủ Hiến pháp, phát huy tối đa lợi thế của Việt Nam để xây dựng, phát triển Trung tâm tài chính quốc tế trên tinh thần tuân thủ nguyên tắc bền vững, hiệu quả, tin cậy, minh bạch, công bằng với mục tiêu nâng cao vị thế trở thành Trung tâm tài chính quốc tế, phát triển và đa dạng hóa nền kinh tế, tăng tỷ trọng đóng góp của ngành dịch vụ tài chính và các hoạt động liên quan; bảo đảm cân đối lợi ích của nhà nước, nhà đầu tư và người dân trên tinh thần hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro…

Báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, trong bối cảnh toàn cầu nhiều khó khăn, thách thức, kinh tế thế giới đang có sự dịch chuyển về khu vực châu Á, khu vực trung tâm kinh tế tăng trưởng, năng động nhất hiện nay. Để tiếp cận nguồn lực tài chính dịch chuyển từ các Trung tâm tài chính quốc tế lớn, đáp ứng yêu cầu mới về cung cấp dịch vụ tài chính mới, tiếp cận các thị trường mới, xu thế phát triển mới... nhu cầu về các Trung tâm tài chính mới trở nên cấp thiết.

Trong đó, Việt Nam đang là điểm sáng về phát triển và tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, thu hút đầu tư, đang dần hội tụ các yếu tố cần thiết để phát triển thị trường tài chính hiện đại, hướng đến hình thành Trung tâm tài chính, có khả năng liên kết với các Trung tâm tài chính trong khu vực và trên thế giới.

Khẳng định việc xây dựng, củng cố và phát huy các lợi thế cạnh tranh để hình thành Trung tâm tài chính quốc tế đặt ra nhiều thách thức với Việt Nam; tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, nếu thành công, sẽ giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu; thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài, tạo ra nguồn lực đầu tư mới, thúc đẩy nguồn lực đầu tư hiện hữu. Ngoài ra, Trung tâm tài chính còn giúp Việt Nam tận dụng cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế; thúc đẩy phát triển thị trường tài chính hiệu quả, bắt kịp chuẩn mực quốc tế; góp phần phát triển bền vững kinh tế đất nước, nâng cao vai trò, vị thế, uy tín và ảnh hưởng của quốc gia trên trường quốc tế.

"Việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm xây dựng Trung tâm tài chính kết nối, bổ trợ cho mạng lưới Trung tâm tài chính quốc tế, toàn cầu và khu vực; thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho 3 đột phá chiến lược, các động lực tăng trưởng truyền thống và động lực tăng trưởng mới (kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo,...).

Ngoài ra, Nghị quyết nhằm phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, thử nghiệm và quản lý các thị trường mới do thực tiễn đặt ra (tài sản số, tín chỉ carbon…); hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối với kinh tế thế giới và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước", Bộ trưởng Bộ Tài chính nhận định.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng cho biết, có 13 chính sách đặc thù áp dụng trong Trung tâm tài chính quốc tế gồm: chính sách ngoại hối, hoạt động ngân hàng; tài chính, phát triển thị trường vốn; thuế; đất đai; thử nghiệm có kiểm soát cho Fintech và đổi mới sáng tạo; phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; xuất khẩu, nhập khẩu và phân phối hàng hóa, dịch vụ; phí, lệ phí;...

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam đã tham khảo có chọn lọc thông lệ, kinh nghiệm quốc tế về các nội dung, vấn đề mới để đề xuất quy định các chính sách đặc thù, vượt trội đối với Trung tâm tài chính quốc tế, phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế gồm 6 Chương và 35 Điều, quy định chung về việc thành lập, hoạt động, quản lý, giám sát và các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng đối với Trung tâm tài chính quốc tế và áp dụng đối với các nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân tại khu vực địa lý có ranh giới cụ thể đặt 2 địa điểm là TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Trung tâm tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng sẽ phát triển hài hòa, có sự phân công chức năng rõ rệt dựa trên lợi thế từng địa phương và vùng, đồng thời liên kết chặt chẽ với các Trung tâm tài chính lớn trong khu vực (như Singapore, Hong Kong…).

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng cho biết, Dự thảo Nghị quyết đưa ra quy định nhằm đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa cơ quan nhà nước ở trung ương với cơ quan nhà nước ở địa phương. Như cho phép Chính phủ được ban hành nghị định xử lý các vấn đề phát sinh khác với văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cơ quan điều hành Trung tâm tài chính quốc tế được quyết định sử dụng vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách địa phương để hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người lao động làm việc tại Trung tâm tài chính quốc tế...

Tận dụng lợi thế của quốc gia đi sau để chọn lựa kinh nghiệm thành công

Thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho rằng, việc xây dựng và phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam là cần thiết, có đủ căn cứ chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, phù hợp với tiến trình phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Về quan điểm, nguyên tắc ban hành Nghị quyết, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị dự Thảo Nghị quyết cần bảo đảm tính hợp hiến, thể chế hoá đúng đắn Nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị; chính sách cần đột phá, không rập khuôn; cần tận dụng lợi thế của quốc gia đi sau để chọn lựa những kinh nghiệm thành công, tránh được những thất bại, tạo thế cạnh tranh quốc tế; cần có cơ chế quản lý nhà nước, cơ chế giám sát, kiểm tra hợp lý, một mặt thông thoáng nhưng phải bảo đảm quản lý được rủi ro, giữ vững an ninh tài chính, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá rõ, với các nhóm chính sách như tại Dự thảo thì đã đủ kinh phí đề để tạo lập khuôn khổ pháp lý cho hình thành và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế hay chưa? Các quy định đã đủ sức nặng, sức hấp dẫn, bảo đảm tính cạnh tranh? Cần làm rõ đâu là những chính sách được coi là vượt trội, khác biệt riêng có của Việt Nam.

Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, việc vận hành Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Việt Nam là vấn đề mới ở Việt Nam, do vậy, Nghị quyết chỉ nên quy định những vấn đề chung, mang tính nguyên tắc và những nội dung đã rõ, mang tính ổn định cao. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo thẩm quyền ban hành hướng dẫn cụ thể để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời; Phân cấp cho 2 thành phố những nội dung gắn với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn địa phương, bảo đảm quyền chủ động, linh hoạt, sáng tạo theo pháp luật.

Về thẩm quyền thành lập và việc thành lập một Trung tâm Tài chính Quốc tế đặt tại 2 thành phố, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Cơ quan soạn thảo làm rõ mô hình, mối quan hệ, tính độc lập giữa 2 cơ sở đặt ở 2 nơi; cơ quan quản lý nhà nước đối với 2 cơ sở này.

Đồng thời, căn cứ vào đặc điểm riêng biệt của mỗi thành phố (TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng), Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tại Nghị quyết có thể quy định chính sách chung, nhưng tại các văn bản dưới luật cần có quy định tương ứng để phát huy tiềm năng, thế mạnh riêng biệt của mỗi cơ sở; có quy định về cơ chế phối hợp để mang lại hiệu quả tổng thể và nâng cao hiệu quả quản lý, kiểm soát để bảo đảm cạnh tranh lành mạnh.