Ngành Ngân hàng tiên phong thúc đẩy tín dụng xanh

Tốc độ tăng trưởng tín dụng xanh bình quân đạt 22% mỗi năm

Tài chính xanh được xem là một phương thức quan trọng mà các nước trên thế giới và Việt Nam đều chú trọng để hướng đến tăng trưởng xanh và bền vững.

Theo ước tính, Việt Nam cần nguồn lực rất lớn, khoảng 368 tỷ USD cho cả giai đoạn đến năm 2040, tương đương 20 tỷ USD mỗi năm. Điều này đòi hỏi phải có các cơ chế, chính sách và giải pháp huy động nguồn vốn trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển thị trường tài chính xanh, khuyến khích dòng vốn tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực xanh.

Bên cạnh nguồn tài chính phục vụ cho tăng trưởng xanh như từ ngân sách nhà nước hay các nguồn vốn vay, hỗ trợ từ các nước, hay các định chế, tổ chức tài chính quốc tế; để phát triển thị trường tài chính xanh thì Việt Nam cần phát triển song hành cả thị trường vốn xanh và thị trường tín dụng xanh.

Phát biểu tại tọa đàm, TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam khẳng định, Ngân hàng Nhà nước đã tiên phong triển khai các kế hoạch hành động, thực hiện chính sách Chính phủ ban hành nhằm thúc đẩy tín dụng xanh. Dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng đã chủ động xây dựng các kế hoạch nội bộ, hoàn thiện tiêu chí và quy trình để tăng cường đầu tư vào các dự án thân thiện với môi trường.

Kết quả đạt được đến nay là có 50 tổ chức tín dụng tham gia cấp tín dụng xanh với tổng dư nợ gần 680 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống. Tốc độ tăng trưởng tín dụng xanh bình quân đạt 22% mỗi năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng chung của tín dụng kinh tế. Đặc biệt, năm 2023, tốc độ này đạt mức cao kỷ lục 24%.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhu cầu chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn, các ngân hàng như BIDV, Agribank, Techcombank, VietinBank, và VPBank đã tích cực thúc đẩy các dự án xanh. Một số ngân hàng còn mời chuyên gia để xây dựng tiêu chuẩn nội bộ về tín dụng xanh. Ví dụ, BIDV không chỉ tiên phong trong việc cấp vốn mà còn lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường ngay từ thương hiệu và các hoạt động cộng đồng.

Đồng quan điểm, bà Phạm Thị Thanh Tùng - Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước nói thêm, nguồn lực tín dụng từ ngành ngân hàng đã và đang tập trung đầu tư cho các khách hàng với mục tiêu mang lại lợi ích về môi trường.

"Trong công tác điều hành tín dụng, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng tập trung vào các ngành ưu tiên như đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu - những lĩnh vực được coi là động lực tăng trưởng kinh tế. Việc triển khai tín dụng không bị giới hạn bởi quy mô sản xuất hay hình thức hoạt động. Thay vào đó, các tổ chức tín dụng sẽ dựa trên khả năng tài chính, chiến lược kinh doanh, và đánh giá rủi ro để xây dựng sản phẩm tín dụng phù hợp với từng phân khúc khách hàng", Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế thông tin.

Rào cản và thách thức

Tín dụng xanh có tiềm năng to lớn trong việc thúc đẩy phát triển bền vững tại Việt Nam. Tuy nhiên, để triển khai tín dụng xanh, ngành Ngân hàng Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với không ít thách thức.

Theo PGS,TS. Phạm Mạnh Hùng - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng, Học viện Ngân hàng, ngành Ngân hàng Việt Nam còn gặp nhiều thách thức trong việc triển khai tín dụng xanh như: khung pháp lý chưa hoàn thiện; nhận thức hạn chế về ESG; cơ sở hạ tầng thực thi ESG chưa đầy đủ; chi phí lớn; thiếu hụt nhân sự chuyên trách.

Cùng với đó, ông Phạm Mạnh Hùng cũng cho rằng, mặc dù các chính sách của Việt Nam đã rất rõ ràng và quyết tâm chính trị rất lớn, nhưng khi áp dụng vào thực tiễn, vẫn còn không ít khó khăn.

Ở góc độ trực tiếp triển khai các sản phẩm và dịch vụ tài chính xanh, ông Phạm Ngọc Khang - Tổng Giám đốc, Công ty Tài chính TNHH MTV Home Credit Việt Nam chỉ ra 2 thách thức, gồm:

Thứ nhất là chưa có cơ chế, quy định riêng về tài chính xanh với đặc thù của ngành tài chính tiêu dùng. Hiện tại, các quy định và khung đánh giá các tiêu chí cấp tín dụng xanh chủ yếu dành cho các dự án lớn, dự án công nghiệp, dự án thương mại chứ chưa có quy định liên quan đến tín dụng xanh dành cho mục đích cho vay tiêu dùng cá nhân.

Do đó, các hoạt động của Home Credit đang được thực hiện chủ yếu dựa trên ý chí và định hướng về phát triển bền vững của doanh nghiệp, chứ chưa thể mở rộng quy mô hỗ trợ tín dụng xanh cho người tiêu dùng, cũng như chưa thể đo lường và đánh giá được hiệu quả chính xác của tài chính xanh trong lĩnh vực tiêu dùng.

Thứ hai là nhận thức và nhu cầu của người tiêu dùng còn hạn chế. Nhiều người tiêu dùng, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn hoặc nhóm chưa tiếp cận đầy đủ tài chính, chưa nhận thức được toàn diện lợi ích của các sản phẩm xanh và thường vẫn còn xu hướng ưu tiên chi phí hơn tính bền vững. Điều này đòi hỏi phải đầu tư đáng kể vào các chiến dịch giáo dục và nâng cao nhận thức để thúc đẩy nhu cầu đối với các giải pháp tài chính xanh.

Ở vai trò đơn vị quản lý bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bà Nguyễn Quỳnh Anh - Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Bộ Công Thương cũng cho rằng các rào cản để người tiêu dùng có thể tiếp cận tín dụng xanh một cách dễ dàng và hiệu quả đến từ nhận thức, hạn chế về các sản phẩm và dịch vụ tài chính xanh; cách thức triển khai tín dụng xanh; hệ thống chính sách.

Giải pháp thúc đẩy tín dụng xanh

Bàn về giải pháp để tín dụng xanh (trong đó có tín dụng cá nhân) phát triển tương xứng với tiềm năng hơn 100 triệu dân của Việt Nam, TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho hay, để thúc đẩy tín dụng xanh, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Đối với ngành ngân hàng, thời gian tới cần tiếp tục đẩy mạnh cấp vốn cho các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, nông nghiệp sạch và kinh tế tuần hoàn. Từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ, mọi giai đoạn đều phải đảm bảo tiêu chí xanh và sạch, đáp ứng yêu cầu của xã hội.

"Đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để ngành ngân hàng góp phần đạt mục tiêu cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050", ông Nguyễn Quốc Hùng nói.

Ở góc độ doanh nghiệp, Tổng Giám đốc, Công ty Tài chính TNHH MTV Home Credit Việt Nam đề xuất 2 giải pháp.

Thứ nhất, cơ quan quản lý có thể cân nhắc xây dựng một cơ chế riêng cho các khoản tín dụng tiêu dùng xanh, các khoản vay hỗ trợ sinh kế và phát triển bền vững. Hoặc cũng có thể đưa ra các hướng dẫn chi tiết hơn về các đối tượng, danh mục và phạm vi được nhận các khoản tín dụng này.

Thứ hai, xây dựng khung đánh giá, đo lường hiệu quả của tài chính tiêu dùng xanh cũng như các khoản cho vay hỗ trợ sinh kế và phát triển bền vững cho khách hàng cá nhân.

Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng, Học viện Ngân hàng thì kiến nghị cần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý nhằm tăng cường quản lý rủi ro môi trường, xã hội và rủi ro khí hậu trong hoạt động cấp tín dụng.

Đồng thời, hướng dẫn các ngân hàng cấp tín dụng xanh, báo cáo tình hình triển khai tín dụng xanh sau khi ban hành Danh mục phân loại xanh quốc gia.

Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu, triển khai các cơ chế, chính sách khuyến khích các ngân hàng áp dụng ESG, tập trung nguồn lực cho các ngành, lĩnh vực kinh tế xanh.

Ngân hàng cũng cần xây dựng quy trình, sổ tay thẩm định dành riêng cho tín dụng xanh, có sản phẩm, dịch vụ cụ thể, phù hợp với các lĩnh vực khác nhau.

Ngoài ra, cần xây dựng bộ phận nhân sự chuyên trách chịu trách nhiệm về ESG để tham vấn xây dựng lộ trình chính sách ESG phù hợp với chiến lược của ngân hàng và đảm bảo việc tuân thủ.