Ngành gỗ Gia Lai linh hoạt thích ứng, chinh phục thị trường toàn cầu
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, ngành chế biến gỗ và lâm sản Gia Lai vẫn giữ vững nhịp tăng trưởng, trở thành điểm sáng trong xuất khẩu của tỉnh.
Sau khi sáp nhập, tỉnh Gia Lai mới có được “lợi thế kép”: vùng nguyên liệu rừng trồng rộng lớn ở phía Tây gắn liền với trung tâm chế biến gỗ quy mô lớn ở phía Đông. Sự kết nối này không chỉ giúp hình thành chuỗi giá trị lâm nghiệp hoàn chỉnh, từ trồng, khai thác đến chế biến, xuất khẩu mà còn mở ra cơ hội để ngành gỗ vươn ra thị trường toàn cầu bằng hướng đi bền vững.
Từ lợi thế tài nguyên đến chuỗi giá trị khép kín
Theo thống kê, khu vực tỉnh Gia Lai cũ có hơn 1,5 triệu ha diện tích tự nhiên, trong đó hơn 650,6 ngàn ha là đất có rừng, chiếm hơn 25% diện tích rừng toàn Tây Nguyên và 4,3% diện tích rừng cả nước. Rừng tự nhiên khoảng 478,6 ngàn ha, còn rừng trồng hơn 158,7 ngàn ha, đây là nguồn nguyên liệu quan trọng để thúc đẩy chế biến sâu.
Giai đoạn 2021 - 2024, khu vực phía Tây đã trồng mới hơn 33.100 ha rừng, khai thác hơn 1 triệu m³ gỗ rừng trồng. Bình quân mỗi năm, sản lượng khai thác đạt trên 254 ngàn m³. Giai đoạn 2020 - 2025, tỉnh đặt mục tiêu trồng 8.000 ha/năm, hướng tới tổng 40.000 ha.
Công nhân làm việc tại Công ty TNHH Marubeni Lumber Việt Nam. Ảnh: ĐVCC
Ở nhiều địa phương như Đak Song, Sró, phong trào trồng rừng được người dân đồng tình hưởng ứng. Nhiều hộ tự nguyện kê khai đất lâm nghiệp bị lấn chiếm để trồng lại hơn 2.000 ha rừng. Mô hình liên kết giữa Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Kông Chro và người dân địa phương đã mang lại hiệu quả rõ rệt khi vừa tăng diện tích rừng trồng, vừa giúp đồng bào dân tộc thiểu số có thu nhập ổn định từ rừng.
Hiện toàn khu vực có 288 cơ sở sản xuất, chế biến gỗ, chủ yếu hoạt động ở quy mô vừa và nhỏ. Phần lớn vẫn tập trung vào các công đoạn sơ chế như cưa xẻ, băm dăm, sản xuất viên nén, bước đệm để chuyển sang giai đoạn chế biến tinh trong tương lai.
Trong khi đó, phía Đông tỉnh vốn là địa bàn tỉnh Bình Định cũ lại sở hữu diện tích rừng trồng gỗ lớn, với các loại cây chủ lực như keo, bạch đàn, thông... Khu vực này có gần 10.000 ha rừng trồng cây gỗ lớn. Diện tích rừng được cấp Chứng chỉ Quản lý rừng bền vững (FSC) gần 15.000 ha; trong đó, diện tích rừng trồng gỗ lớn là hơn 7.600 ha.
Khu vực phía Đông (tỉnh Bình Định cũ) hiện là 1 trong 4 trung tâm chế biến gỗ lớn nhất Việt Nam và được mệnh danh là "thủ phủ ngành gỗ" của cả nước.
Cùng với định hướng trồng rừng gỗ lớn, khu vực phía Đông hiện là 1 trong 4 trung tâm chế biến gỗ lớn nhất Việt Nam và được mệnh danh là "thủ phủ ngành gỗ" của cả nước; là một trong những trung tâm phát triển các cụm liên kết ngành về chế biến gỗ và lâm sản.
Đáng chú ý, việc đẩy mạnh trồng rừng gỗ lớn theo hướng bền vững, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như: Chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) và tín chỉ carbon đang tạo ra lợi thế cạnh tranh lớn cho ngành gỗ Gia Lai trên thị trường quốc tế. Hiện nay, các doanh nghiệp chế biến gỗ tại Gia Lai đều chú trọng đến việc sử dụng nguồn nguyên liệu có chứng chỉ, bảo đảm tính pháp lý và nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, để nâng cao uy tín và chất lượng sản phẩm, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xanh.
Vượt sóng toàn cầu, giữ đà tăng trưởng
Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản tỉnh, trong 9 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành ước đạt 800,95 triệu USD, tăng 0,6% so với cùng kỳ năm trước; dự kiến cả năm đạt khoảng 1,1 tỷ USD, tương đương 94% kế hoạch.
Các nhóm hàng chủ lực gồm: Đồ gỗ nội - ngoại thất 332,9 triệu USD (tăng 2,7%); mây đan thủ công 130,3 triệu USD (giảm 10,5%); dăm gỗ và viên nén sinh học 337,8 triệu USD (tăng 7,2%).
Hiện, ngành gỗ Gia Lai không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn đẩy mạnh xuất khẩu sang nhiều thị trường lớn trên thế giới như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… Các sản phẩm gỗ được đánh giá cao về chất lượng, mẫu mã đa dạng, đáp ứng nhu cầu của nhiều phân khúc thị trường.
Ông Trần Quang Lập, đại diện Công ty TNHH Tổng hợp Tân Đại Hưng (KCN Nhơn Hội - Khu A), cho biết: “Chúng tôi đầu tư dây chuyền sơn phủ thân thiện môi trường, mở rộng dòng sản phẩm ngoài trời, đúng với tiêu chuẩn xuất khẩu mới. Dù lợi nhuận chưa cao, nhưng điều đáng quý là nhà máy vẫn duy trì việc làm ổn định cho hơn 500 công nhân".
Sản phẩm của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Xây dựng Thiên Phát tại Hội chợ quốc tế hàng phong cách ngoài trời (Q-Fair 2025). Ảnh: ĐVCC
Để thích ứng xu thế toàn cầu, nhiều doanh nghiệp gỗ tại Gia Lai đã đầu tư công nghệ hiện đại, tự động hóa khâu sản xuất và tận dụng phế phẩm gỗ để sản xuất viên nén sinh học, mùn cưa ép, những sản phẩm “xanh” đang được ưa chuộng tại thị trường châu Âu.
Ông Trần Văn Thanh, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại và Xây dựng Thiên Thanh (Cụm công nghiệp Hoài Tân, phường Hoài Nhơn Nam) nhận định: “Tỉnh có định hướng rất rõ trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân có năng lực, khuyến khích chuyển từ xuất khẩu thô sang chế biến sâu, gắn với kinh tế tuần hoàn và tiêu chuẩn xanh. Đây chính là chìa khóa giúp doanh nghiệp Gia Lai đứng vững trước các rào cản kỹ thuật quốc tế".
Ông Nguyễn Sỹ Hòe, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản tỉnh cho biết, phần lớn doanh nghiệp của tỉnh sản xuất dòng hàng ngoài trời, thân thiện môi trường, nên ảnh hưởng không lớn. Nhóm sản phẩm dăm gỗ và viên nén sinh học vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng tốt, giúp toàn ngành duy trì ổn định kim ngạch xuất khẩu.
Các quy định mới như EUDR, CBAM và Lacey Act đặt ra yêu cầu khắt khe về nguồn gốc và tính bền vững của nguyên liệu gỗ. Để đáp ứng các quy định này, các doanh nghiệp gỗ cần phải chứng minh được nguồn gốc hợp pháp và bền vững của nguyên liệu, đòi hỏi sự đầu tư lớn vào quản lý và giám sát chuỗi cung ứng.
