Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Hiện thực hóa cam kết Net Zero

Sáng 11/7, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước công bố các luật đã được Quốc hội khoá XV thông qua.

Thể chế hóa mục tiêu xanh

Thông tin tại họp báo về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho biết, thực hiện Nghị quyết 65/2025/UBTVQH15 ngày 15/1/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trong đó có việc xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Bộ Công Thương đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng và hoàn thiện dự án Luật theo đúng tiến độ và quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Theo Thứ trưởng Trương Thanh Hoài, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được Quốc hội chính thức thông qua ngày 18/6/2025 và sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Bộ Công Thương báo cáo một số nội dung về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả như sau:

Về sự cần thiết ban hành luật, Thứ trưởng Bộ Công Thương chỉ ra, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả số 50/2010/QH12 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2011. Sau 15 năm triển khai thi hành luật, đến nay đã bộc lộ một số bất cập cần phải rà soát để sửa đổi, bổ sung với các lý do sau:

Thứ nhất, bối cảnh quốc tế có nhiều biến động tạo nên thách thức lớn như: Thuế phát thải carbon (ETS), cơ chế điều chỉnh carbon xuyên biên giới (CBAM) sẽ được Liên minh châu Âu gây sức ép lên thị trường xuất khẩu của Việt Nam, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng công nghiệp xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày, nhựa, thép, điện, điện tử chế biến thủy sản.

Thứ hai, Việt Nam đã cam kết đưa phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam đang thiếu các cơ chế tài chính hỗ trợ trong việc tuân thủ các quy định xanh.

Bên cạnh đó, về mục đích ban hành và quan điểm của luật, Thứ trưởng Trương Thanh Hoài nêu rõ: Một là, thể chế hóa đầy đủ, hiệu quả các quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Hai là, nâng cao tính cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trước thách thức từ quy định xanh của châu Âu (Green Deal) như thuế phát thải carbon, cơ chế điều chỉnh carbon xuyên biên giới lên hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu vào thị trường châu Âu, châu Mỹ, Nhật Bản... thông qua các công cụ hỗ trợ tài chính, cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư các dự án về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu; thúc đẩy phát triển, mở rộng thị trường cho các ngành dịch vụ tư vấn năng lượng.

Ba là, góp phần chủ động, tích cực thực hiện các cam kết khi tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP26).  

Cũng tại họp báo, Thứ trưởng Trương Thanh Hoài đã trình bày về quá trình xây dựng dự án luật. Theo đó, Bộ Công Thương đã thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục xây dựng luật theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

“Ngày 8/4/2025, Chính phủ đã ban hành Tờ trình 176/TTr-CP trình Quốc hội về dự án luật. Ngày 18/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả với 425/426 phiêu tán thành”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thông tin thêm về nội dung chính về dự án luật, theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã bám sát theo 4 chính sách được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội bao gồm:

Chính sách 1: Về nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Chính sách 2: Về quản lý, phát triển đối với dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Chính sách 3: Quy định về chính sách ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Chính sách 4: Chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng.

Luật sửa đổi, bổ sung 19 Điều và bổ sung 1 Điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ban hành năm 2010, gồm nội dung cơ bản như sau:

Nội dung được kế thừa, Thứ trưởng cho biết, về cơ bản, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả kế thừa hầu hết các quy định về quản lý năng lượng hiện tại của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ban hành năm 2010, gồm các nội dung được quy định tại 12 Chương và 48 Điều, trong đó có 29 Điều được giữ nguyên.

Luật hóa những thay đổi mang tính chiến lược

Ngoài ra, với nội dung sửa đổi, bổ sung, Thứ trưởng Bộ Công Thương thông tin, các nội dung sửa đổi, bổ sung trong luật tập trung hoàn thiện các chính sách của nhà nước và tăng cường quản lý nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; tăng cường các biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các cơ sở sản xuất, cung cấp năng lượng; tăng cường trách nhiệm của cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm; bổ sung đối tượng dán nhãn năng lượng là vật liệu xây dựng; cũng như hoàn thiện các quy định cho mô hình tổ chức dịch vụ năng lượng.

“Đặc biệt, luật mới ban hành đã bổ sung các ưu đãi và quy định thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, đây được xem là cơ chế tài chính tạo sự linh hoạt, thông thoáng nhằm hỗ trợ các tổ chức, cá nhân thực hiện dự án đầu tư về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả”, Thứ trưởng Trương Thanh Hoài nói.

Về phân cấp, phân quyền, Thứ trưởng cho biết, các nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành đã được rà soát, đảm bảo đúng thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ và xem xét thực hiện phân cấp tối đa đối với 3 nội dung bao gồm:

Thực hiện phân cấp thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ cho UBND cấp tỉnh đối với nội dung ban hành danh sách cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm.

Thực hiện phân cấp thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ cho Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng về nội dung ban hành danh mục phương tiện, thiết bị, vật liệu xây dựng phải dán nhãn năng lượng và lộ trình thực hiện.

Bãi bỏ nội dung Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục phương tiện, thiết bị tiết kiệm năng lượng được trang bị, mua sắm.

Bên cạnh đó, luật đã giữ nguyên 1 nội dung về việc Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục và lộ trình phương tiện, thiết bị phải loại bỏ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, trình độ khoa học và công nghệ của đất nước theo từng thời kỳ.

Các nội dung về cải cách thủ tục hành chính, Thứ trưởng cho hay, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã thực hiện cắt giảm 2/4 thủ tục hành chính (tỷ lệ cắt giảm 50%) về cấp giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng và cấp chứng chỉ kiểm toán năng lượng, giữ nguyên 2 thủ tục cấp chứng chỉ người quản lý năng lượng và chứng nhận phòng thử nghiệm hiệu suất năng lượng.